|
|
|
|
D/S-STOGGESTAD
Opplysningar her har eg, for det meste, frå gamle ruteoppsett, ein artikkel i “Sogn Dagblad” av 12.12.1989 av Magnus Lundeland, og frå samtalar med bygdefolk. Det ser ut for at alt frå starten i 1858 har “Fylkesbaatane” hatt stoggestad her. Den gongen heitte selskapet “Nordre Bergenhus Amts Dampskibe” og stoggestaden her “Fondevig”. “Fylkesbaatane” hadde i starten 2 båtar, jernbåtar, som begge vart bygde i Skottland. Den fyrste som kom var “Framnes” som vart sett inn i rute på Sogn 7. desember 1858, og 30. desember kom så “Fjalir” som vart sett i rute på Sunnfjord og Nordfjord. Etter ruteplanen “fra 22. november 1859, indtil Videre” er “Fondevig” stoggestad for begge båtane, både frå og til Bergen. Frå Sogneruta:
Og så vidare innover fjorden. På tilbaketuren er stoggestadane dei same, men i motsett rekkefylgje. Då er båten i “Fondevig” “Løverdag kl. 7” og i Bergen kl. 1. Frå Sunn- og Nordfjordruta:
Og så vidare til Sunnfjord og Nordfjord. På turen tilbake til Bergen stogga båten same stadane, frå “Fondevig” “Løverdag kl. 4”, og i Bergen kl. 9. Me ser at alt den gongen hadde Eivindvik to båtar frå Bergen og to til Bergen for veka. Sjølv om det ikkje har noko med Eivindvik å gjera, har eg berre lyst til å nemne at i kommentaren til ruteoppsettet står m.a.: “Paa Indgaaende til Lysterfjorden vil Dampskibet indtil Videre anløbe AARDAL en gang hver maaned”. Lundeland skriv at det truleg ikkje fanst kaiar i fylket den tida “Fylkesbaatane” starta si verksemd og at det heller ikkje var fyrlykter langs leia. Dette er grunnen til at båten, på tur til Bergen frå Sogn, vart liggande i Bøfjorden frå fredag kveld til laurdag morgon før han tok fatt på det ureine farvatnet langs kysten til Bergen. I rutekommentaren står at då båten er pålagd å vente på “Christania-Postens Ankomst til Lærdal indtil kl. 10 Fredag Formiddag” ville det kunne føre til at avgangstidene på stoggestadane mellom Lærdal og Bøfjord vart inntil 6 timar seinare enn oppsett i ruta. Den gongen var reisetida 5 timar frå Bergen til Eivindvik, noko ho var heilt fram til distriktslækjar Tom Bache-Wiig kjøpte lækjarskyssbåten “Eivindvik” i 1972 og me, med den, fekk korrespondanse med “Solundir”, på Mjømna til byen og på Ånneland frå byen. Begge desse båtane gjorde god fart og reisetida vart halvert, frå 5 til 2 ½ time. Frå 1976 overtok Per Vold med “Thinganes” den tilførselsruta m/s “Eivindvik” hadde til og frå bybåten. Denne ordninga varde heilt fram til me fekk kai i Sollibotn i 1989 og persontrafikken gjekk derfrå med dei nye katamaranen til “Fylkesbaatane”. Då vart reisetida nesten halvert enno ein gong. Stoggestaden heitte “Fondevig”, så vidt eg kan sjå, fram til 1892-93, og ekspeditørar var eigarane av Fonnevik, men i 1892 flytte Peder Rasmussen Sandal, som dreiv fargeri i Fonnevik, over til fastlandet og han vart også d/s-ekspeditør, truleg i 1893. Etter dette var ekspeditørjobben i Sandal si slekt fram til sonesonen hans, Per Ragnar Sandal, slutta som ekspeditør i mai 2000. I fyrstninga vart båtane borda ute ved Tangen, har eg høyrt, seinare kom dei inn i sundet. I 1901-02 sette Sandal opp kai.
Eivindvik vart etter kvart ein stoggestad med stor trafikk, og mykje korrespondanse (omladning) mellom båtane. Det var fleire lokalruter som gjekk ut frå Eivindvik og korresponderte med andre ruter her både når dei gjekk ut og kom attende. Dette førde til at båtane hadde ein del liggetid her og det igjen til at nokre av mannskapet busette seg på staden med familiane sine. I sommarrutene for 1939 finn me i alt 27 stogg for veka i Eivindvik. Midtunvågen var også stoggestad ei tid då Ola Midthun dreiv handel på “Stranda”. Av ruter som hadde sitt utgangspunkt i Eivindvik nemner eg frå rutene i 1938-40: Eivindvik - Lifjorden - Eivindvik, Eivindvik - Solund - Skifjord - Åfjord - Eivindvik, Eivindvik - Åfjord - Solund - Eivindvik, Eivindvik - Åfjorden - Eivindvik. Der var også ei lokalrute som gjekk frå Askvoll, gjennom Hyllestad og Gulen og korresponderte her med båt til Bergen, og ei som gjekk herfrå gjennom Gulen og Solund til Askvoll. Eitt ruteopplegg heitte Eivindvik - Høyanger - Eivindvik, og så var det ruta på Gulafjordane. Alle desse rutene stod i korrespondanse med ruter til andre delar av fylket og til Bergen. Etter krigen (1940-45) kjøpte “Fylkesbaatane” to engelske krigsbåtar som vart ombygde til dei to fine passasjerbåtane “Sunnfjord” og “Sognefjord”. Desse vart sett inn som snøggbåtar, ein på Fjordane og ein på Sogn. Dei kom ikkje inn her, men stogga fast for båtstogg ute i sundet, og om sommaren var dei stogga mest kvar dag, i alle fall på turen til Bergen. Det var ofte fleire småbåtar ute for å borde og det reiste mykje folk med desse snøggrutebåtane. Folket i småbåtane samla seg oftast i ein og same båt før bordinga slik at berre ein båt la til snøggruta. Dei båtane som vart mest nytta til bording var m/b “Jan”, eigar John Hellesund, og m/b “Flolid”, eigar Birger Flolid. Desse skysskarane vart godt vane med, og flinke til, å manøvrera inntil ruteskipet, og bordinga gjekk greitt i “alleslags” ver. “Sognefjord” og “Sunnfjord” førde ikkje last, dei gjekk ytre leia til Bergen og brukte 3 timar frå “Eivindviksundet”, som folk den gongen kalla bordingsplassen, til Bergen.
Alt tidleg var det planar om å få kai i Stafsneset slik at snøggbåtane kunne leggja til, og me få fast stogg der. Det vart gjort vedtak om bygging i 1950-åra, men inga kai kom. Då “Fylkesbaatane” sette inn sine nye snøggbåtar, katamaranane, vart det, i 1980-åra, m.a. av Eivindvik og omeign næringssamskipnad (skipa 1986) v/form. Olav Midthun, arbeidt hardt for å få stogg av desse båtane. Endeleg kom så kaia, med veg fram, ute ved stranda nedanfor Sollibotn, og fredag 14. juli 1989 la katamaranen “Sognekongen” til for fyrste gong, og me kunne reisa til Bergen på under 1 ½ time. Dette rutesambandet fekk ikkje noko offisiell opningshøgtid, men folk sette stor pris på det, og sjølv om me også har bussamband med omverda, går no det vesentlege av persontrafikken over “nyekaia”. Her har me no eit ypparleg rutetilbod med båt til og frå Bergen to gonger kvar yrkedag utanom laurdag, då me har ein tur kvar veg. Sundag har me båt til og frå Bergen om kvelden. PRØVETUR MED "FJORDPRINS" DEN 8.10.1987 Lastebåttrafikken gjekk framleis over Sandalskaia, tre båtar frå Bergen og to til Bergen for veka. Våren 1994 vart det sett opp bussrute til og frå kaia i Sollibotn, 1.4. gjekk bussen for fyrste gong. (Seinare er også det som er igjen av lastebåtrutene lagt til kaia i Sollibotn. Det meste av varetransporten går no, her som dei fleste stader, mest med bilar. Ekspeditørar for båtrutene i Sollibotn er Leif Nyhammer og Edvard Fosse.)
|
Øvste bilete: Dagens Eivindvik. Foto: Leiv Henriksbø
Krossteigen med den angliske krossen og Olavskjelda. Foto: L.H.
Den keltiske Olavskrossen ved kyrkjegardsporten. Foto: L.H.
Den gamle døypefonten i stein i kyrkja. Dei to krossane og døypefonten stammar truleg ifrå innføringa av kristendommen i Noreg, og kan såleis vere opp mot 1000 år gamle. |
|
