|
GULEN SANITATSLAG
Basar 13.3.1971.
Velkomen til sanitetslaget sin
basar,
velkomen kvar kvinne og kvar kar,
velkomen til kaffi og kaker, og litt
program,
og til loddsal med mykje fint
gevinstkram.
Her kan de vinne ein heil masse,
med lommene fulle heimatt tasse,
og gleda dykk over den gode gjerning
de har gjort
ved å yta dykkar skjerv til eit
arbeid stort.
Ja, stort er sanitetskvinnene sitt
arbeid, det er sant,
ingen kan nokon gong ha meint eller
tenkt noko ant,
dei yter tenester i alle leier,
finn alle slags gode utveier
til å skaffe trengande hjelp og
trøyst,
og gjev seg ikkje før problemet er
løyst.
Me må lytte til deira gode stemme,
ikkje la dei koma i klemme
når dei vantar pengar til sitt
virke.
Då må me pengar ut av lommene lirke,
kjøpa årar i vilden sky,
ivrige på kakene by,
og visa at me står våre kvinner bi
i denne deira velsigna gode strid.
Pengar dei treng, det alle veit,
me vonar dei aldri må stå i beit,
men stadig i folket finna støtte,
så dei ikkje går seg trøtte,
på den ofte kronglute, strevsame
vei,
i sitt samfunnsnyttige hjelpearbeid.
Store mål me veit at dei har,
ja, det trengst meir enn ein basar,
me lyt strama inn vår livreim,
no vil dei skaffa oss sjukeheim.
Det er ein framifrå tanke,
men det trengst mang ein planke,
harde tak dei har å ta
alt før det i jorda kan setjast spa,
og endå større løft det takast må
før taket kan setjast på.
Så kjem møblar, dekketøy og
instrument,
og alt skal sjåast etter tidleg og
sent,
så spør kva dei treng
- ein masse peng.
La oss laga eit lite opprop,
be folket i kommunen føreta eit
oppsop,
reinska krokane for pengar som ligg
og sleng,
og som me i grunnen ikkje treng,
-kjøpa lodd i fleng,
auksjonera bort kaker av finaste
mjøl,
samla til bygget til beste for oss
sjøl,
tenkja på det i vårt yrke,
ofra til det i vår kyrkje,
alle sitt beste gjera lyt,
utan å venta skryt,
og då vil nok godt det gå
med målet å nå,
og eg vågar å spå
at me heimen snart vil få.
Men når sjukeheim er reist,
og flagget heist,
vil sanitetskvinnene mot nye mål,
med vilje av stål,
arbeida utan tål.
Gulen sanitetslag i festteikn står,
laget fyller seksti i år.
I ein menneskealder mest,
har i kvardag og fest,
desse trauste kvinner,
som om Florense Nightingale minner,
sin gode gjerning mellom bygdefolket
gjort,
arbeidt laget kraftigt og stort,
i oppofrande moderleg slit,
vunne sympati og tillit.
Dei krev ikkj løn,
men har ei inderleg bøn,
som til oss alle må vandre,
- om hjelp til å hjelpe kvarandre !
60-åringen får den største honnør,
med ynskje om oppslutning som aldri
før,
måtte det for Gulen Sanitetslag
alltid bli
slik at signing og lukke står laget
bi.
Mot slutten av 1800 var tidene svært
spente,
folk ottast at krig med svenskane
var i vente.
våre folkevalde reservar fram ville
hente.
Norske kvinner på ideen tente,
og d e t gav vinst opp og vinst i
mente.
Politikarane ynskte å få
ein beredskap dei kunne stola på,
og det skal eg helse og sei at dei
fekk,
med styrke og iver kvinnene til
verket gjekk,
i organisasjonsarbeid haddedei
trening,
no starta dei Norske Kvinners
Sanitetsforening..
I heimen til Fredrikke og Ole Qvam
vaks ideen fram.
Der i Pilestrædet
fekk dei føla både sorg og glede,
men dei hadde livskraft og mot,
mange gode tankar der slo rot.
Heimen var som ein politisk salong,
ordskifta kvasse mang ein gong.
NKS sitt skipningsmøte var
i Oslo 1896, den 26. februar,
i «Studentersamfunnets lille sal».
Der vart valt eit styre på 5 i tal:
Fredrikke Marie Qvam, som i brodden
stod,
og 4 andre staute kvinner i lag med
ho.
Etter ein heller spe start
det ei rivande utvikling vart,
på dugnad, gjennom brev og telefon,
skapte dei landet sin ypperste
organisasjon.
Dei tenkte ikkje på personleg vinst
og løn,
men hadde ei stille bøn
om at det dei ytte
måtte verta folket til hjelp og
nytte.
Og d e t er kanskje det største i
det store,
dei gjekk stille med alt dei gjorde.
Den fyrste oppgåva dei fekk på seg
lagt,
var, i samarbeid med vår styresmakt,
å bu seg med sanitetsmateriell.
Flittige sydde dei etter sin eigen
modell,
og til lageret i Garnisonssykehusets
loftsrom,
klær i store mengder kom,
det skulle så visst ikkje skorte
på verken sengeutstyr, bukse eller
skjorte.
Men i krise med sjuke og såra
trongst det og folk ved sjukebåra,
og for også dette best mogeleg å
greie
sette dei igang kurs i sjukepleie.
Ideen var hjelp i krig og krise,
men tida skulle snart vise
at dette var berre fyrste steg
på ei utvikling som vart eventyrleg.
Utruleg kva sanitetskvinnene makta,
tankar fort vart til fakta.
Dei reiste heimar og institusjonar
til nytte og glede for millionar,
sette i verk mange gode ordningar
som lækjedom bar
til folk i alle lag,
mot plager av ymse slag.
Arbeidet med mødre-, barne- og
helsekontroll
har gjeve grøde på tusener av fold,
likeeins kampen mor tuberkulose,
revmatisme, kreft og osteoporose.
Me gløymer heller ikkje utderling av
mat
til born som svoltne på skulebenkane
sat,
og arbeidet for skule- og
folketannrøkt,
som også vart prioritert svært høgt.
Ei oppgåve med enorme humanitære
krav
fekk NKS då Nord Noreg vart svidd
av.
Me veit at saniteten også stod bak
folkehygiene- og badesak,
og når det galdt bygging av folkebad
stillte nok me i fremste rad;
det fyrste ungdomshus planlagt nytta
slik
vart reist i Eivindvik.
Til god folkehelse var reinsemd
sjølve kimen,
kvinnene sitt kampanjemerke var
«soplimen».
Sanitetskvinnene sine store evner
over vide felt femner.
I tillegg til alt slit og strev
som me veit at heimen av kvinnene
krev,
får dei som regel kvikt utført ting
som
politikarane berre rekk å snakke om.
At dei kan ordne seg det er sant,
det har dei greidt så praktisk og
galant
at knapt ei krone unødig forsvant
til nokon kant.
Administrasjonen var alt anna enn
stor,
i leiaren si stove hadde dei sitt
fyrste kontor.
På reisene søstrene sykkelen trødde,
med «søsterkofferten» glede kring
seg strødde.
«Folkehelsen» - organisasjonen sitt eige blad,
orientering og rettleiing gav,
«Førstehjelpsboka» - rosa i høge
tonar,
vart til hjelp i mange vanskelege
situasjonar.
Samlingsmerket - ein solid
trekløver,
ypperleg for NKS høver.
Rau og blått, med bokstavar i kvitt,
står det stødt, reint og fritt,
og er for oss alle blitt
eit trygt symbol på helse og
velferd,
omsorg, trivsel og menneskeverd.
Ein viktig del av innsatsen det blei
å skaffa midlar til forskningsarbeid.
Rundt i heile landet vart skipa
lokallag
og talet på medlemar auka frå dag
til dag.
Driftige kvinner i bygd og by,
basarar heldt på ny og på ny.
Flagget på deira marknadsbord,
vart velkjent for liten og stor,
frå sør til nord.
Midlar vart samla også på andre vis,
ved salg av festblankett, maiblom,
fastelavensris,
og julemerket som me alle kjenner,
kleba på helsingar til slekt og
venner.
Framgangsmåtar har skifta frå tid
til tid,
frå enkle ting til store
landslotteri,
kvinnene har alltid stått hardt på
og resultata er lette å sjå,
mange er dei helsebygg og
velferdstiltak
som det står sanitetskvinner bak,
ofte i samarbeid og nær kontakt
med kommune og statsmakt,
stønad og hjelp der det trengst ei
hand,
dei gjev både i vårt eige, og i
andre land.
Med stor dug og dygd
har dei rydda, sådd og bygd.
Også i Gulen har me til fulle fått
nytt
fruktene av det sanitetskvinnene har
ytt,
av deira arbeid me kvar einaste dag
har gagn og glede av mange slag.
21. mai 1911 fekk laget her sin
start,
Ingjerd Lange-Nielsen fyrste leiar
vart.
Kvinnene fekk hendene fulle ganske
snart,
mange oppgåver har dei løyst etter
kvart.
Kampen mot tuberkulosen var den
første,
og ei av dei største.
Han vart kjempa ned,
men her var mykje anna å slite med.
I arbeidet med å betra vår
helsetilstand
gjekk laget med dei folkevalde hand
i hand.
Eit stort løft det var
då me fekk vår fyrste tannlækjar.
Andre store oppgåver
som me gler oss over,
er reising av sjukleheim og
alderstun
for å gjera alderdomen trygg og lun.
Me veit at sanitetskvinnene dei vil
også i framtida setja alle klutar
til
i arbeid for felles beste,
og dei, dei greier det meste.
I dag me for både 100- og 85-åringen
festar,
med krinsleiaren mellom våre
gjestar.
Over alt det saniteten har skapt, og
gjer,
me fyllte av vyrdnad og ovundring
er.
Det kunne skrivast side opp og side
ned
utan at det er mogeleg å få på langt
nær alt med.
Difor eg til slutt her ganske kort
vil takke hjarteleg for alt det gode
de har gjort,
- me har sett kva de står for, i
smått som i stort.
Våre beste ynskjer til jubelantane
går
med von om at organisasjonen
framover får
mange gode, rike og gjevande år.
Takk og lukke til !
|
